Cây Đuôi chuột

 Cây Đuôi chuột còn có tên gọi khác là Điềm thông, Bôn bôn, Đũa bếp, Cỏ đuôi lươn, Mạch lạc, Hải tiên và Giả mã tiên… Là cây thảo, sống hàng năm, cao khoảng 1m. Thân mọc đứng, phân cành nhiều. Cành non gần vuông, phủ lông thưa.

Lá mọc đối, hình trái xoan hay hình trứng, gốc thuôn, đầu nhọn hoặc hơi tù, mép khía răng ở 2/3 phía trên. Hai mặt nhẵn hoặc có ít lông ở mặt dưới, mặt trên sẫm bóng có cuống lá mảnh dài 1cm.

Cụm hoa mọc ở ngọn thân và đầu cành thành bông mảnh.

Quả nang, hơi dài.

Mùa hoa quả: tháng 4-6.

Cây có màu tím đặc trưng và phân bố nhiều nơi trên thế giới

Phân bố, sinh thái

Chi Stachytarphela Vahl có vài chục loài, phân bố chủ yếu ở vùng nhiệt đới châu Mỹ. Ở Việt Nam, Đuôi chuột là loài cây rất quen thuộc, phân bố ở khắp các tỉnh đồng bằng và vùng núi, đến độ cao khoảng 1000m.

Là cây ưa sáng và ưa ẩm, thường mọc từ hạt vào cuối mùa xuân trên đất ẩm, ở các bãi hoang trong rừng, ven đồi, nương rẫy và ven đường đi. Cây sinh trưởng nhanh, ra hoa quả nhiều, hạt có sức nảy mầm khỏe. Ở nhiều nơi đuôi chuột mọc tập trung gần như thuần nhất, lấn át các loại cây thảo khác.

Thành phần hóa học

Cây Đuôi chuột chứa glucosid stachytarphin, 6-hydroxyluteolol-7-diglucoronid, apigenol, 7-glucoronid và alcaloid.

Cây Đuôi chuột trị bệnh gì?

Trong thí nghiệm sàng lọc dược lý, cao nước lá đuôi chuột tiêm phúc mạc cho chuột cống trắng có tác dụng làm giảm vận động, gây mất điều hòa, an thần, giảm đau, sa mi mắt và giảm thân nhiệt.

Cao ethanol là và thân tươi có tác dụng chống co thắt và dãn mạch.

Cao ethyl acetat của lá làm chậm sự sinh trưởng của  bọ gậy muỗi Aedes aegypti và cũng có hoạt tính diệt ấu trùng ve Boophilus microplus.

Cây có vị hơi đắng, tính hàn, có tác dụng thanh nhiệt, giải độc, lợi tiểu tiện

Theo Đông y, Cây Đuôi chuột có vị hơi đắng, tính hàn, có tác dụng thanh nhiệt, giải độc, lợi tiểu tiện.

Cây được dùng chữa đái buốt, đái ra sỏi và viêm đường tiết niệu. Ngày 20 – 40g cây khô, sắc uống.

Lá tươi 40g, giã nhỏ, vắt lấy nước cốt uống dần chữa viêm họng, đau mắt sưng đỏ. Lá còn dùng giã đắp chữa mụn nhọt sưng tấy.

Ở Lào, Camphuchia dùng bột lá xoa vào cơ thể trị sốt.

Ở Ấn Độ, cây được xem là thuốc trị giun, bệnh hoa liễu, loét, viêm quầng, phù, đau dạ dày và nôn mửa.

Cách dùng cây Đuôi chuột

Có thể sử dụng toàn cây, thu hái quanh năm, rửa sạch, cắt ngắn rồi phơi khô.

Bài thuốc có Cây Đuôi chuột

Đây là loài dược liệu với nhiều công dụng đã được người dân ứng dụng nhiều để chữa các chứng bệnh thường gặp. Bạn đọc có thể tham khảo các bài thuốc dưới đây.

Chữa phong thấp đau xương

Cây đuôi chuột, dây đau xương, cốt toái bổ, mỗi vị 20 – 30g. Sắc uống ngày 1 thang.

Trị mụn nhọt và viêm da có mủ

Chuẩn bị các thành phần gồm Bọ mắm và ngưu tất mỗi vị 60g, đuôi chuột 90g. Đem các nguyên liệu rửa sạch, sau đó giã nát và đắp lên vùng da cần điều trị.

Chữa viêm hầu họng

Dùng cỏ đuôi chuột tươi, đem ngâm rửa với nước muối cho sạch. Sau đó để ráo, giã nát và thêm đường vào, ngậm nuốt lấy nước.

Chữa bầm tím và đau nhức do chấn thương

Chuẩn bị Cỏ cứt lợn và cỏ đuôi chuột, mỗi thứ một ít. Đem hai thứ giã nát rồi đắp lên vùng đau nhức, cố định lại bằng băng gạc, nên thay 1 lần/ ngày.

Trị khí hư, bạch đới

Chuẩn bị Bạch đồng nữ và bạc thau mỗi vị 20g, rễ cây cỏ đuôi chuột 40g. Rửa sạch nguyên liệu, sắc chia 2 – 3 lần uống trong ngày.

Trị thấp khớp gây tê bì chân tay, đau mỏi xương khớp

Thành phần gồm Dây đau xương, thương nhĩ tử mỗi vị 10g, đuôi chuột 40g và hạt gấc 10 hạt. Sắc uống mỗi ngày 1 thang.

Trị chứng nước tiểu vàng, vàng da, sốt do gan

Rau má, cây chó đẻ, rau diếp cá và cây cỏ đuôi chuột mỗi vị 40g. Dùng tất cả nguyên liệu đem rửa sạch và sắc uống.

Trị nhiễm giun ở trẻ nhỏ

Dùng rễ cây đuôi chuột đem ép lấy nước uống.

Trị sốt rét

Dùng lá Đuôi chuột, sắc lấy nước uống hàng ngày.

Trị tiêu chảy, viêm đường tiết niệu và ho

Dùng cây đuôi chuột khô 20 – 30g. Sắc tất cả với 1 lít nước đun cho đến khi còn lại 500ml. Chia nước sắc thành nhiều lần uống và dùng hết trong ngày.

Cây không chỉ đẹp mà còn có nhiều công dụng tốt cho sức khỏe

*** Các bài thuốc chữa bệnh từ vị thuốc cây đuôi chuột

Tác dụng chữa bệnh của cây đuôi chuột được khai thác qua các bài thuốc sau:

• Bài thuốc trị khí hư, bạch đới: Cần chuẩn bị 40g rễ cây đuôi chuột , 20g bạch đồng nữ , 20g bạc thau. Sau đó, bạn rửa sạch các nguyên liệu, cho vào ấm sắc với 700ml nước cho tới khi còn lại 300ml nước. Nên chia uống 2 - 3 lần/ngày;
• Bài thuốc trị thấp khớp, đau mỏi khớp, tê bì chân tay: Cần chuẩn bị 10g dây đau xương , 10g thương nhĩ tử , 40g cây đuôi chuột , 10 hạt gấc. Bạn đem các nguyên liệu rửa sạch, sắc uống ngày 1 thang. Với những trường hợp bị sưng khớp, nên phối hợp thêm với bài thuốc đắp từ lá cây đuôi chuột (giã nát lá cây, xào nóng rồi đắp lên khớp);
• Bài thuốc trị mụn nhọt, viêm da có mủ: Chuẩn bị 60g bọ mắm , 60g ngưu tất , 90g cây đuôi chuột. Sau đó, bạn rửa sạch các nguyên liệu, giã nát rồi đắp lên vùng da cần điều trị là được. Do tính chất kháng viêm của dược liệu, các vết thương sẽ chóng lành;
• Bài thuốc trị viêm hầu họng: Chuẩn bị cây cỏ đuôi chuột tươi. Sau đó, bạn ngâm rửa cây cỏ đuôi chuột với nước muối cho sạch, để ráo rồi giã nát. Để dễ dùng hơn, bạn thêm đường, ngậm nuốt lấy nước;
• Bài thuốc chữa chấn thương gây bầm tím, đau nhức: Chuẩn bị một ít cây cỏ đuôi chuột , cây cứt lợn. Sau đó, bạn đem rửa sạch, giã nát 2 loại dược liệu trên, đắp lên vùng da bị đau nhức. Bạn có thể cố định bằng băng gạc, thay 1 lần/ngày;
• Bài thuốc trị nhiễm giun ở trẻ nhỏ: Chuẩn bị rễ cây đuôi chuột, đem rửa sạch rồi ép lấy dịch, cho trẻ uống là được;
• Bài thuốc trị sốt rét: Chuẩn bị lá cây đuôi chuột, rửa sạch dược liệu với nước muối rồi đem sắc lấy nước uống hằng ngày;
• Bài thuốc trị chứng nước tiểu vàng, vàng da và sốt do gan: Chuẩn bị 40g cây cỏ đuôi chuột , 40g rau má , 40 cây chó đẻ , 40g rau diếp cá. Sau đó, bạn đem các nguyên liệu tươi rửa sạch, sắc uống;
• Bài thuốc trị viêm đường tiết niệu: Chuẩn bị 30g dây bòng bong , 10g kim ngân hoa , 30g mã đề , 40g cây cỏ đuôi chuột. Bạn đem rửa các dược liệu trên, sắc lấy nước uống cho tới khi bệnh tình thuyên giảm;
• Bài thuốc trị bệnh lậu và phụ nữ mới sảy thai: Chuẩn bị rễ cây đuôi chuột, rửa sạch rồi đem sắc uống ngày 1 thang;
• Bài thuốc trị tiêu chảy, ho và viêm đường tiết niệu: Chuẩn bị 20 - 30g cây đuôi chuột khô. Sau đó, bạn đem sắc với 1 lít nước, đun nhỏ lửa cho tới khi còn lại 500ml nước thuốc. Dùng nước thuốc trong cả ngày, chia làm nhiều lần uống;
• Bài thuốc hỗ trợ điều trị đái tháo đường tuýp 2: Chuẩn bị 30g lá cây và ngọn cây cỏ đuôi chuột, đem rửa sạch và hãm lấy nước uống thay nước trà.
• Chữa bệnh tim: Chuẩn bị lá đuôi chuột tươi, rửa sạch rồi cho vào miệng nhai nhỏ, nuốt hết cả nước và bã (nam ăn 7 lá, nữ ăn 9 lá vào buổi sáng theo dân gian). Ngoài ra, người mắc bệnh tim cũng có thể hái lá và ngọn cây đuôi chuột, phơi khô, sử dụng dần. Hằng ngày, bạn dùng 30g cây đuôi chuột phơi khô đem rửa sạch, hãm với nước sôi để uống như trà.

Lưu ý, kiêng kỵ khi sử dụng cây đuôi chuột

• Không nên dùng cho người có huyết áp thấp, đường huyết thấp và phụ nữ đang mang thai.
• Dược liệu có vị hàn nên thận trọng khi dùng trong thời gian dài, đặc biệt là với người có thể hư hàn.